İZMİR’in Konak ilçesinde sağanaktan korunmaya çalışan iki kişi elektrik akımına kapılarak hayatını kaybetti… Elektrik tesisatından çıkan yangın bir çocuğun hayatına maloldu… Türkiye, “Elektrik tesisatından çıkan yangın” haberlerini normalleştirmiş durumda. Uzmanlar ise ‘sıradan vaka’ya dönüşen bu durumun yetersiz, yetkisiz elektrik teknisyenleri havuzu nedeniyle yaşandığı görüşünde. Yeşil ekonomi ve enerji tasarrufunun en çok konuşulduğu bir dönemde doğru kurulmayan tesisat altyapısının ciddi bir verimsizlik de yarattığına dikkat çeken İstanbul Elektrik Teknisyenleri Odası Başkanı Haluk Bozali, özellikle İstanbul gibi mega kentler için için yaklaşan elektrik tehlikesinin boyutlarının da mega olduğunu söyledi.
İSTANBUL’DA 50 BİN KORSAN VAR
Hürriyet’e konuşan Haluk Bozali’ye İstanbul’da kaç elektrik teknisyeni olduğunu sorduğumuzda “10 binlerce” dedi ve ekledi: “Bizim odaya 3 bin elektrik teknisyeni üye. Bunun yanında yaklaşık 8 bin pasif üye var. Pasif üyelerin vergi numaraları vardır ama imza yetkileri yoktur. Ama bu işi hiçbir ruhsat ya da kaydı olmadan yürüten onbinlerce insan sahada inşaatlarda, evlerde elektrik tesisatı projeleri yapıyor. İstanbul’da 50 bin ‘korsan elektrikçi’ var. Teknisyenim diyorlar. Bu büyük bir güvenlik sorunu.”
Peki resmi kurallar ne diyor? Kimler bu işi yapabilir? Bunu da şöyle açıkladı Bozali: “Resmi olarak odaya üye olmayanlar bir binanın elektrik tesisatını yapamaz, evlerde bu hizmeti veremez. Diplomalı olmalı. Diplomaya göre üç sınıfta yetkilendirme yapılıyor. Üçüncü sınıftakiler çıraklık eğitim merkezlerinde ve meslek liselerinde bu işi öğrenip, sınavla diploma alanlar. Bu kişiler bir projede 50-60 dairenin tesisatını yapabilir. İkinci sınıftakiler meslek yüksek okulu ve dört yıllık teknik lise mezunları. Bunlar 120 dairelik proje alabilir. Birinci sınıftakiler ise elektrik öğretmenleri.”
‘YETKİLİ FEN ADAMI’ AÇIĞI ÇOK BÜYÜK
Haluk Bozali’nin verdiği bilgilere göre bu işin meslek eğitimini alan kişilerin geçmesi gereken sınavlar var. Bu sınavları verenler, ‘yetkili fen adamı’ belgesi alarak sahada iş yapabiliyorlar. Ancak bu teorinin, pratikten çok uzak olduğunu belirtti Bozali. Türkiye’de yaklaşık 100 milyar liralık elektrik tesisat ve tamir piyasası olduğunu söyleyerek, “Bunun sadece yüzde 10’u yetkili fen adamları tarafından yapılan işler. Geri kalanı yetkisiz, diplomasız kişilerde” dedi.
Bu matematik nasıl dönüyor? Bozali şöyle yanıtladı: “2022’de 186 bin inşaat yapıldı. Yarısı küçük müteahhitlerde. Markalı proje de olsa taşeronlar bu işleri yaptırıyor. Zaten mevcut yetkili fen adamı sayısı buna yetişemez. Evlerdeki tamiratlara vs girmiyorum bile. Yeni teknisyenler de yetişmiyor. Piyasa korsanlara kalıyor.”
Haluk Bozali
50 İLA 100 BİN TL KAZANIYORLAR
Elektrik teknisyenliğinin babadan oğula geçen bir meslek olmaktan çıktığını söyleyen Haluk Bozali, gençlerin bu işi istemediğinin de altını çizdi. Bozali şu bilgileri verdi: “Bunlar ara eleman değil, asıl işi yapan adamlar. Gençlere bunu anlatmak lazım. Günlüğü 3 bin TL yevmiyeyle çalışan ustalar var. Belgesi var mı belli değil. Düzgün çalışan bir yetkili fen adamının aylık masrafları çıktıktan sonra cebine 50 ila 100 bin TL arası para kalıyor. Yeni ruhsatlı ustalar yetişmeyince, mevcutlar da yaşlanınca kiralamalar çok arttı. Biz de MEB ile protokol imzaladık. İstanbul’da 15 bin liseli stajyer var. Yüzde 90’ı stajını fabrikalarda yapıyor ama bir şey öğrenmeden dönüyor. Bu gençlerin stajlarını teknisyenlerin yanında yapması lazım. Biz de ‘Geleceğin Elektrik Ustaları’ projesini yaptık. Ayrıca bir de EKO Akademi’miz var. Mesleğe ilgi duyanları eğitiyoruz. Sektörde 200 bin elektrik teknisyenine ihtiyaç var.”
TEKNİSYEN İÇİN ÖZEL APLİKASYON: YES
İstanbul Elektrik Teknisyenleri Odası Başkanı Haluk Bozali, oda olarak vatandaşı da yetkili fen adamları ile çalışmak konusunda bilinçlendirmeye odaklandıklarını söyledi. Bu kapsamda yetkili ustalara erişimi yaygınlaştırmak ve olası kazaların da önüne geçmek için bir girişim başlatmışlar. Girişimin adı YES (Yetkili Elektrik Servisi).
Bozali, “‘Getir’ gibi çalışacak. Bu bir aplikasyon. İndiriyorsunuz. 400’ü teknisyen 650 kişilik bir diplomalı elektrik hizmetleri kadrosu kurduk. Sisteme giriyorsunuz, ‘arıza var’ diyorsunuz. Örneğin ‘sigorta attı’ sekmesini seçiyorsunuz. Size hizmet teklifleri geliyor. Hepsi ruhsatlı, güvenilir kişiler. Ustanın takibini oda olarak yapıyoruz. İşini yapıyor, bitince fotoğraf yükleyip tamamlandı diyor. Biz kontrolleri sağlayıp onaylıyoruz. Oda olarak 15 bin TL’ye kadar olan işleri de sigortalıyoruz. Örneğin duvarı delmişse, vazoyu kırmışsa ödüyoruz.” Bozali, 1 Temmuz’da uygulamaya başlayan sistem kapsamında yılda bir kez de ücretsis tesisat chek-up’ı yapılacağını da duyurdu ve ekledi: “Şu anda İstanbul’da bir chek-up yapsak yüzde 70’i geçemez. Asıl amacımız insanlarda evlerine gelen elektrikçiyi, ‘yetkin var mı’ diye sorgulama bilinci yaratmak.”
